Báo chí với những giải pháp trong đấu tranh, phản bác việc lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo

Phóng viên tác nghiệp tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Ảnh: Quang Vinh.

Trong quá trình lãnh đạo, Đảng, Nhà nước ta luôn khẳng định dân tộc và tôn giáo là hai vấn đề chiến lược có tầm quan trọng đặc biệt, thực hiện tốt chính sách dân tộc, tôn giáo là góp phần quan trọng tạo sự ổn định và phát triển bền vững đất nước. Tuy nhiên, các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị, thường lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo để xuyên tạc, vu khống, kích động, phá hoại, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Một số tồn tại, hạn chế

Tôn giáo - dân tộc là lĩnh vực nhạy cảm, dễ bị lợi dụng vào các hoạt động gây chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc, thu hút sự chú ý của dư luận trong nước và quốc tế. Chính vì vậy để “an toàn”, nhiều cơ quan báo chí vẫn lựa chọn, tự khép vào “vành đai an toàn” ít đề cập, thông tin. Do thu mình trong “vành đai an toàn” nên một số cơ quan báo chí chưa có nhiều tin bài tuyên truyền về các giá trị tốt đẹp, đóng góp của tôn giáo, sự tham gia của tôn giáo với các vấn đề của đời sống xã hội. Đặc biệt là những tin, bài chỉ rõ âm mưu, phương thức, thủ đoạn của các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo để hình thành tư tưởng cực đoan, ly khai, tự trị, chia rẽ tôn giáo, dân tộc.

Không ít cơ quan báo chí, phóng viên còn bị động chờ cơ quan chức năng cung cấp thông tin, chưa có sự chủ động trong việc tìm đề tài, nắm bắt thông tin từ cơ sở. Ngoài ra cũng chưa chủ động nắm bắt thông tin trái chiều trên mạng xã hội hoặc một số kênh truyền thông nước ngoài thiếu thiện chí như VOA, RFA… Để từ đó khai thác, phản ánh, cảnh báo hoạt động của các tổ chức tôn giáo trái phép lợi dụng danh nghĩa tài trợ, từ thiện, trợ giúp pháp lý, phát triển sản xuất để thực hiện ý đồ, âm mưu, phương thức, thủ đoạn chống phá.

Các tin bài, chuyên trang, chuyên mục phản ánh về đồng bào dân tộc có tăng về số lượng nhưng chất lượng, nội dung chưa thực sự hiệu quả, thiếu bản sắc, có lúc chưa phù hợp với trình độ nhận thức, nhu cầu thông tin của đồng bào. Trên báo chí, truyền thông vẫn có không ít những hình ảnh khó khăn, lạc hậu, nhiều vụ việc, vi phạm pháp luật do sự hiểu biết của đồng bào còn hạn chế nhưng báo chí, truyền thông khoét sâu, đào bới vô tình tạo tâm lý, suy nghĩ, cách nhìn chưa đúng cho không ít công chúng. Những tin bài phản ánh giá trị văn hóa, quảng bá tiềm năng, cơ hội hợp tác đầu tư, những tấm gương đồng bào dân tộc năng động vươn lên trong học tập, nghiên cứu, những nỗ lực thoát nghèo, làm giàu được khai thác chưa nhiều, chủ yếu ở dạng phản ánh đơn thuần.

Công tác tuyên truyền vấn đề lợi dụng dân tộc, tôn giáo chưa phát huy tối đa trên nền tảng số, thích ứng tốt với truyền thông xã hội đang phát triển hiện nay.

Tận dụng tối đa nền tảng số

Đứng trước những thủ đoạn chống phá ngày càng tinh vi của các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo, đánh tráo khái niệm về “quyền dân tộc tự quyết” để chống phá đất nước, các cơ quan báo chí cần thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ, đặc biệt là tận dụng tối đa nền tảng số để giải quyết tận gốc việc lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo. Cụ thể cần thực hiện tốt một số giải pháp sau:

Báo chí cần đặc biệt quan tâm, phản ánh những thành tựu, kết quả đạt được trong phát triển kinh tế - xã hội. Những thành tựu, kết quả đạt được trong phát triển kinh tế - xã hội tại các vùng khó khăn, vùng đồng bào dân tộc, địa bàn tôn giáo chính là cơ sở vững chắc nhất để phản bác lại những thông tin xuyên tạc, bịa đặt. Chính vì vậy, nhiệm vụ của báo chí là thường xuyên, liên tục phản ánh chân thực những nỗ lực, đoàn kết, đồng lòng của Đảng, Nhà nước, chính quyền các cấp trong thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho đồng bào. Báo chí cần phối hợp chặt chẽ với Mặt trận Tổ quốc các cấp thực hiện tốt vai trò giám sát, phản biện xã hội đối với các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước trong thực hiện các chương trình, dự án, chính sách đầu tư vào vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, bảo đảm quyền và lợi ích chính đáng của người dân.

Để thực hiện công tác tuyên truyền, phản ánh có hiệu quả vấn đề dân tộc, tôn giáo, báo chí cần quán triệt quan điểm xuyên suốt của Đảng đó là “bảo đảm các dân tộc bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng, giúp nhau cùng phát triển”; đồng thời “chống kỳ thị dân tộc, dân tộc cực đoan, dân tộc hẹp hòi; nghiêm trị mọi âm mưu, hành động chia rẽ, phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc”. Trên cơ sở đó, báo chí cần phản ánh sâu đậm các chính sách dân tộc, các chương trình, đề án, của Ðảng và Nhà nước, phát hiện những mô hình hay, nhân tố mới, điển hình tiên tiến để tuyên truyền, phổ biến, nhân rộng. Cùng với chính sách dân tộc, báo chí cần tiếp tục chú trọng, cụ thể hóa chính sách tôn giáo của Ðảng và Nhà nước, trong đó tập trung vào các nội dung: Tôn trọng và bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng của nhân dân; bình đẳng giữa các tôn giáo và bình đẳng trước pháp luật; đoàn kết tôn giáo gắn với đoàn kết dân tộc; phát huy các giá trị tích cực, nhân văn của tôn giáo, phát huy các nguồn lực của tôn giáo; chống lợi dụng tôn giáo để chia rẽ đoàn kết tôn giáo, cũng như phá hoại sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội; tôn vinh, biểu dương các chức sắc, chức việc, tín đồ tôn giáo trong tuyên truyền, vận động giáo dân sống “tốt đời, đẹp đạo”.

Các cơ quan báo chí cần tận dụng tối đa nền tảng số, mạng xã hội, lập trang fanpage, kênh video, zalo… (có xác thực tài khoản) nhằm mở rộng sức ảnh hưởng của thông tin, đồng thời, để nắm bắt dư luận xã hội, đặc biệt là thái độ, quan điểm của những nhóm đối tượng hay sử dụng các phương tiện truyền thông xã hội đối với các vấn đề, sự kiện đang được dư luận quan tâm. Thực tiễn cho thấy, các kênh truyền thông, trang thông tin có tư tưởng thù địch như VOA, RFA, BBC, Việt Tân… các đối tượng thù địch, chống phá luôn lợi dụng trang mạng xã hội để tán phát thông tin có nội dung xấu, độc chống phá Đảng, Nhà nước ta. Do đó, mỗi phóng viên, nhà báo chuyên trách văn hóa xã hội, dân tộc, tôn giáo cần phải coi nền tảng số, mạng xã hội là một mặt trận để kịp thời nắm bắt chắt lọc thông tin, phản bác, đấu tranh kịp thời.

Đáng chú ý, mỗi khi có sự kiện, vấn đề liên quan đến dân tộc, tôn giáo các cơ quan quản lý cần nhanh chóng thông tin đến đông đảo công chúng, thông báo kịp thời đến cơ quan báo chí. Ngay sau đó, cơ quan báo chí khẩn trương tìm hiểu, đăng tải, chia sẻ thông tin kịp thời trên fanpage, kênh video, zalo… không được để “khoảng trống thông tin”. Bởi lẽ, khi các cơ quan chức năng của Đảng, Nhà nước, báo chí chính thống chưa có thông tin chính thức, sẽ vô tình tạo lập các “khoảng trống thông tin”, “khoảng trống im lặng”, các đối tượng, thế lực thù địch sẽ lợi dụng các trang mạng xã hội để lan tỏa thông tin bịa đặt, bóp méo sự thật, xuyên tạc vấn đề.